De Europese Commissie geeft toelichting op het voorkomen van kruisbesmetting met allergenen. Zij heeft een nieuwe Mededeling gepubliceerd bij de Hygiëneverordening (nr. 852/2004). Hierin staat dat schoongemaakt moet worden na het verwerken van allergenen. Het schrijven van de EC geeft veel praktische aandachtspunten. Maar het maakt ook duidelijk dat kruisbesmetting niet altijd te voorkomen is en de wettelijke eisen dus als inspanningsverplichting gezien moeten worden. Kruisbesmetting met allergenen wordt erkend, met een belangrijke rol voor allergenen risicobeoordeling en Precautionary Allergen Labelling (PAL).
Maatregelen in de keten
Er zijn maatregelen beschreven om het risico van mogelijke en onbedoelde aanwezigheid van allergenen in een product tegen te gaan. Dit geldt voor de hele voedselketen, van primaire productie tot alle stadia daarna. Nog vaak onderbelichte risico’s bij teelt, oogst en slacht worden toegelicht. Kruisbesmetting in de keten wordt ook gezien als belangrijkonderdeel van grondstofspecificaties. Deze informatie – nu nog vaak met ‘?’ aangeduid in specificaties – wordt bij voorkeur als hoeveelheid door de leverancier opgegeven. Dus als mg allergeen eiwit/kg product. Hiermee is het mogelijk om een kwantitatieve risicobeoordeling (zoals VITAL) uit te voeren.
Maatregelen verwerkende bedrijven
Ook voor verwerkende bedrijven worden maatregelen genoemd om kruisbesmetting te voorkomen. Zoals opslag, scheiding, planning en reiniging in alle stadia in het proces: van ontvangst tot transport. De mate van de beheersmaatregelen moet worden afgestemd op het aantal allergenen, complexiteit van processen, aantal productovergangen en de mogelijkheden tot reiniging. Daarnaast worden andere belangrijke pijlers van een allergenenmanagementsysteem benoemd: namelijk receptuurbeheer, identificatie en voorkomen van verwisseling.
Risicobeoordeling
Er wordt onderkend dat preventieve maatregelen en reiniging niet altijd afdoende zijn. In die gevallen kan een allergeen onbedoeld soms toch in een product aanwezig zijn. Hiervoor gelden niet de etiketteringsregels, maar dan kan een risicobeoordeling uitgevoerd worden door het bedrijf. Pas als hieruit blijkt dat er een risico voor de allergische consument bestaat, is een waarschuwing ofwel PAL passend.
Precautionary Allergen Labelling (PAL)
Etikettering van de mogelijke en onbedoelde aanwezigheid van allergenen valt onder artikel 36 van Verordening (EG) nr. 1169/2011. Een PAL wordt gezien als een aparte zin, die niet verwarrend of misleidend mag zijn en gebaseerd moet zijn op wetenschappelijke data. Hierbij wordt o.a. verwezen naar de adviezen van FAO/WHO aan Codex Alimentarius. Het lijkt erop dat er Nederlands beleid komt waarbij een specifieke PAL bewoording verplicht wordt. Daar verwachten we binnenkort duidelijkheid over.
Niet “better safe than sorry”
Een PAL mag alleen gebruikt worden als een preventieve aanpak niet mogelijk is én het product een risico vormt voor mensen met een allergie. Dit betekent dat de vaak gehanteerde “better safe than sorry” gedachtegang niet opgaat. Een PAL mag niet gebruikt worden “voor het geval dat” of “er kan niet 100% gegarandeerd/uitgesloten worden”. De achterliggende overweging is dat overmatig gebruik van PAL schadelijk is: de geloofwaardigheid wordt negatief beïnvloedt en consumenten negeren de waarschuwing.
NVWA
De Mededeling van de Commissie is niet wettelijk bindend. Toch is de inhoud bedoeld voor bedrijven én autoriteiten, zodat zij de eisen op een vergelijkbare manier interpreteren. Deze publicatie geeft duidelijkheid in een langlopende discussie met NVWA. EC stelt dat kruisbesmetting met allergenen niet in de lijst met ingrediënten mag worden opgenomen. We verwachten dat het NVWA handboek etikettering op dit vlak wordt aangepast.
Bron en meer informatie: Allergenen consultancy en Mededeling van de Commissie (2022/C 355/01)
Edith van Peij
