Voor voedingsbedrijven is het alle hens aan dek om klimaatneutraal te produceren
Voedingsbedrijven worden geacht bij te dragen aan de Nederlandse klimaatdoelstellingen. De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) geeft aan dat klimaat en energie één van de grootste opgaves is. Met alleen groene stroom van eigen zonnepanelen en uit windparken, is de voedingssector niet klimaatneutraal te krijgen. Inzetten op elektrificatie van productieprocessen of andere duurzame energiebronnen en op energie efficiëntie is nu de opgave. Er gaat bijvoorbeeld nog veel restwarmte de lucht in. De voedingsgroothandel kan verder werken aan zero-emissie distributie en investeren in duurzame koeltechnologie en gebouwen.
Prioriteit energietransitie bij primair productieproces
De vraag aan voedingsbedrijven is om fors te investeren in duurzamere energie-oplossingen. Het gaat zowel om de afhankelijkheid van gas te verkleinen als om het stroomverbruik te vergroenen. Het Oekraïne-conflict benadrukt dat nog eens, hoewel de energieprijzen momenteel al sterk zijn gedaald maar nog aanzienlijk hoger dan twee jaar geleden. Nog steeds is het aardgasverbruik in de sector, met een aandeel van ruim 70%, verreweg de grootste energiebron, nagenoeg gelijk aan 2019.
Met energie-efficiëntie is nog veel winst te behalen. In de bakkerijsector zijn met monitorsystemen voor ovens reducties op energiegebruik van 25% gerealiseerd. Daarnaast biedt warmteterugwinning met behulp van warmtepompen besparingspotentieel. Deze halen restwarmte uit productie- of koelprocessen die weer nieuwe energie opleveren, met minder gasverbruik als gevolg. Nu gaat er elke dag nog steeds veel warmte verloren. Kennis van de processen is de sleutel, dan weet je ook waar het loont om investeringen te doen in energiebesparing en energietransitie. De portemonnee is vaak de beste motivator.
Broeikasgasuitstoot in voedingsindustrie neemt toe
In 2021 bedroeg volgens het CBS de broeikasgas-uitstoot van de sector 4,2 miljard kilo (4,2 Mton, in CO2-equivalenten). Vanwege een lichte toename van het productievolume in de afgelopen drie jaar, nam de absolute uitstoot toe. Bedrijven hebben doorgaans een groeiambitie – maar dat doet niets af aan klimaatneutraal produceren als stip op de horizon. De doelstelling van de sector voor 2030 is halvering van de uitstoot tot 2 Mton. Een tijdstip dat razendsnel dichterbij komt.
De CO2 beleidskeuzes van Market Food Group
Hoe staat het met de verduurzamingsagenda van Market Food Group (MFG), bekend van o.a. ’t Stoepje? Voor Sjacco Nel, algemeen directeur van MFG is CO2-reductie een hot item. Al een paar jaar is hij bezig met ESG, Environmental Social Governance. Daarbij ging de aandacht vooral uit naar veilige en gezonde werkplekken, ledverlichting, het aanpakken van voedselverspilling en focus op minder milieuvervuilende verpakkingen. Nu staat hij wel op een keerpunt. Sjacco: “vervanging van ovens moet nu wel gaan komen. Met een totaal gasverbruik op jaarbasis van twee miljoen kuub en vijf miljoen kWh is mijn bedrijf energie-intensief en met zonnepanelen alleen gaan we het niet redden. Elektrificatie willen we allemaal, maar er is onvoldoende stroom. De overheid wil heel veel, maar tegelijkertijd zijn de randvoorwaarden niet goed of onvolledig ingevuld. Veel bedrijven willen van het gas af, maar kunnen dat gewoon niet vanwege de netwerkcongestie”. Sjacco bezocht onlangs een Duitse ovenbouwer die werkt met olie verwarmde ovens in een gesloten systeem. Daarbij wordt de olie verwarmd met een hybride warmtewisselaar. Overdag op zonnepanelen of van het net en ’s avonds op gas en in de toekomst op waterstof. Het voordeel boven gasverwarming is dat de warmte direct beschikbaar is zodat het bakresultaat van het brood verbetert en er geen opwarmtijden meer zijn tussen de verschillende producten. Bovendien levert het een forse energiebesparing op en daarmee kun je de investering sneller terugverdienen.
Verduurzaming opslag en distributie
Een ander aandachtspunt voor Sjacco is vermindering van het aantal vervoersbewegingen. Nu huurt MFG een diepvrieshuis drie kilometer verderop. Dat zijn heel wat vervuilende kilometers. Er wordt nu naast het distributiecentrum een diepvrieshuis gerealiseerd, met een ruimhartig meedenkende gemeente. De koelinstallatie werkt deels op uit restwarmte van de bakkerij opgewekte energie en ook zonnepanelen leveren energie. Een mooie investering in energie-efficiëntie, voorzien van een groenverklaring en een groenfinanciering.
MFG heeft nog een uitdaging en dat is duurzaam transport. Voor ’t Stoepje gelden vanaf 2025 zero emissie zones in 30 steden. Een elektrische truck is drie keer duurder dan een dieselvariant. De vraag is of de consument op de markt dit wil gaan betalen, licht Sjacco toe. Bij supermarkten gaat het er al anders aan toe. Sommige supermarkten stellen elektrische vrachtwagens verplicht en betalen mee aan duurzame mobiliteit.
Wat MFG vooral belangrijk vindt, is het opstellen van een meerjarenplan. Op basis daarvan doe je dan in een keer de juiste investering die ook rekening houdt met toekomstige plannen. Sjacco ziet voor banken een belangrijke rol weggelegd. Sjacco: “Banken moeten de transitie naar een duurzame bedrijfsvoering echt faciliteren. Ook wanneer een ratio tijdelijk niet voldoet, maar het investeringsplan verder klopt als een bus. Gelukkig denkt mijn huisbankier daarin mee.”
Drie tips voor ondernemers
1. Kennis van je processen is key. Investeer vooral waar het meeste besparingspotentieel zit.
2. Maak gebruik van adviseurs die bewezen expertise hebben op het gebied van energietransitie en energiebesparing.
3. Er zijn veel subsidieregelingen waaronder de SDE++, EIA en VEKI, die investeringen rendabel maken en de terugverdientijd sterk verkorten.
Ceel Elemans
